Umowa dożywocia to jedna z form zabezpieczenia na starość. W pewnym uproszczeniu polega ona na tym, że właściciel nieruchomości przekazuje własność (zwykle jest to nieruchomość) innej osobie, w zamian za co otrzymuje dożywotnie utrzymanie oraz opiekę („wikt i opierunek”). Umowa dożywocia jest regulowana przez Kodeks cywilny. Co warto wiedzieć na temat umowy dożywocia? Przeczytaj nasz tekst, a poznasz odpowiedź!
Umowa dożywocia – jak działa
Mechanizm działania umowy dożywocia jest w gruncie rzeczy dość prosty. Jedną ze stron takiej umowy jest zbywca, czyli posiadacz nieruchomości. Przenosi on własność na nabywcę, w zamian za co ten ostatni zobowiązuje się do dożywotniego utrzymania zbywcy, przez co rozumie się zapewnienie:
mieszkania,
wyżywienia,
opieki,
a do tego również pokrycie kosztów leczenia.
W praktyce umowa dożywocia może być świetnym rozwiązaniem z punktu widzenia seniora, który nie ma bliskiej rodziny (a zatem, nie ma spadkobierców, którym mogłaby zostać przekazana nieruchomość) bądź z różnych powodów nie może liczyć na jej wsparcie. Dzięki tej umowie zyskuje się bowiem dach nad głową oraz opiekę.
Umowa dożywocia a dziedziczenie ustawowe i zachowek
Umowa dożywocia, jak widać, dotyczy kwestii związanych z przekazywaniem majątku, zwykle przez osobę starszą. W związku z tym zasadne wydają się następujące pytania:
jak takie porozumienie wpływa na kwestie dziedziczenia ustawowego,
czy umowa dożywocia oznacza brak prawa do zachowku.
Jak przedstawiają się te kwestie w świetle obecnie obowiązujących przepisów prawnych? Ponieważ majątek objęty umową dożywocia nie jest traktowany jako tzw. bezpłatne przysporzenie, oznacza to, że dana nieruchomość nie może zostać wliczona do masy spadkowej. Taki stan rzeczy oznacza, że spadkobiercy zmarłego zbywcy nie mogą niestety domagać się zachowku naliczanego na podstawie wartości nieruchomości przekazanej w ramach umowy dożywocia. Z oczywistych powodów jest to dobra wiadomość dla nabywcy, który po śmierci zbywcy nie musi rozliczać się z jego ewentualnymi spadkobiercami.
Jakie są koszty związane z umową dożywocia?
Zawarcie umowy dożywocia wymaga poniesienia pewnych kosztów. Zdecydowanie najważniejszy jest podatek od czynności cywilnoprawnych. Jego wysokość obecnie wynosi 2% od wartości rynkowej nieruchomości. Przykładowo, jeśli wartość nieruchomości będącej przedmiotem takiej umowy wynosi 250 000 zł, nabywca będzie musiał ponieść opłatę w wysokości 5 000 zł z tytułu podatku.
To jeszcze nie wszystko, ponieważ w praktyce nabywca pokrywa np. opłaty notarialne. Jeśli weźmie się pod uwagę to, że zbywcą jest zwykle osoba starsza, która jak dotąd nie mogła liczyć na wsparcie ze strony bliskich, istnieje spore ryzyko, że konieczne będzie poniesienie kosztów związanych z remontem nieruchomości.
Umowa dożywocia – plusy i minusy
Umowa dożywocia to z punktu widzenia osoby starszej forma zabezpieczenia na przyszłość – senior zyskuje bowiem w ten sposób gwarancję utrzymania do końca życia (oczywiście, w zamian za przekazanie nieruchomości). Tak czy inaczej, jest to wsparcie, którego znaczenia nie sposób przecenić.
Minusem takiego rozwiązania jest fakt, iż zbywca umowy dożywocia traci prawo własności danej nieruchomości. A zatem, nie może on już nią dysponować (sprzedać czy podarować).
Choć nie zawsze się o tym mówi, umowa dożywocia jest dość poważnym, a często również długotrwałym zobowiązaniem z punktu widzenia nabywcy. Musi on bowiem liczyć się z obowiązkiem zapewnienia opieki seniorowi, co może być nie lada wyzwaniem, jeśli stan zdrowia zbywcy się pogorszy. Tak czy inaczej umowa dożywocia może okazać się atrakcyjną formą inwestycji na przyszłość.
W jakich sytuacjach umowa dożywocia jest nieważna?
Aby umowa dożywocia była ważna, musi ona spełniać określone warunki formalne. Taka umowa powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności).
To jeszcze nie wszystko, ponieważ umowa dożywocia może zostać unieważniona również w sytuacji, gdy nabywca nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, tzn. nie zapewnia zbywcy utrzymania i opieki. Jeśli do tego dojdzie, zbywca może dochodzić w sądzie swoich roszczeń.
Podważenie umowy dożywocia
Generalnie, umowa dożywocia jest trudniejsza do podważenia w porównaniu z umową darowizny… lecz wciąż jest to możliwe. Może do tego dojść np. w sytuacji, gdy okazuje się, że umowa dożywocia została zawarta:
pod przymusem,
w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji przez zbywcę,
w wyniku oszustwa.
Wówczas można podważyć ją w sądzie.
Umowa dożywocia – opinia
Umowa dożywocia mocno wpływa na sytuację obu stron porozumienia — zbywcy oraz nabywcy nieruchomości. W związku z tym wydaje się oczywiste, że jej zawarcie nie powinno być niczym pochopnym. Co więcej, takiej umowy nie powinno się zawierać bez wsparcia ze strony fachowców, ponieważ konieczne jest omówienie wszystkich szczegółów związanych z przekazaniem nieruchomości oraz zapewnieniem opieki zbywcy.
Umowa dożywocia to jedna z form zabezpieczenia na starość. W pewnym uproszczeniu polega ona na tym, że właściciel nieruchomości przekazuje własność (zwykle jest to nieruchomość) innej osobie, w zamian za co otrzymuje dożywotnie utrzymanie oraz opiekę („wikt i opierunek”). Umowa dożywocia jest regulowana przez Kodeks cywilny. Co warto wiedzieć na temat umowy dożywocia? Przeczytaj nasz tekst, a poznasz odpowiedź!
Umowa dożywocia – jak działa
Mechanizm działania umowy dożywocia jest w gruncie rzeczy dość prosty. Jedną ze stron takiej umowy jest zbywca, czyli posiadacz nieruchomości. Przenosi on własność na nabywcę, w zamian za co ten ostatni zobowiązuje się do dożywotniego utrzymania zbywcy, przez co rozumie się zapewnienie:
a do tego również pokrycie kosztów leczenia.
W praktyce umowa dożywocia może być świetnym rozwiązaniem z punktu widzenia seniora, który nie ma bliskiej rodziny (a zatem, nie ma spadkobierców, którym mogłaby zostać przekazana nieruchomość) bądź z różnych powodów nie może liczyć na jej wsparcie. Dzięki tej umowie zyskuje się bowiem dach nad głową oraz opiekę.
Umowa dożywocia a dziedziczenie ustawowe i zachowek
Umowa dożywocia, jak widać, dotyczy kwestii związanych z przekazywaniem majątku, zwykle przez osobę starszą. W związku z tym zasadne wydają się następujące pytania:
Jak przedstawiają się te kwestie w świetle obecnie obowiązujących przepisów prawnych? Ponieważ majątek objęty umową dożywocia nie jest traktowany jako tzw. bezpłatne przysporzenie, oznacza to, że dana nieruchomość nie może zostać wliczona do masy spadkowej. Taki stan rzeczy oznacza, że spadkobiercy zmarłego zbywcy nie mogą niestety domagać się zachowku naliczanego na podstawie wartości nieruchomości przekazanej w ramach umowy dożywocia. Z oczywistych powodów jest to dobra wiadomość dla nabywcy, który po śmierci zbywcy nie musi rozliczać się z jego ewentualnymi spadkobiercami.
Jakie są koszty związane z umową dożywocia?
Zawarcie umowy dożywocia wymaga poniesienia pewnych kosztów. Zdecydowanie najważniejszy jest podatek od czynności cywilnoprawnych. Jego wysokość obecnie wynosi 2% od wartości rynkowej nieruchomości. Przykładowo, jeśli wartość nieruchomości będącej przedmiotem takiej umowy wynosi 250 000 zł, nabywca będzie musiał ponieść opłatę w wysokości 5 000 zł z tytułu podatku.
To jeszcze nie wszystko, ponieważ w praktyce nabywca pokrywa np. opłaty notarialne. Jeśli weźmie się pod uwagę to, że zbywcą jest zwykle osoba starsza, która jak dotąd nie mogła liczyć na wsparcie ze strony bliskich, istnieje spore ryzyko, że konieczne będzie poniesienie kosztów związanych z remontem nieruchomości.
Umowa dożywocia – plusy i minusy
Umowa dożywocia to z punktu widzenia osoby starszej forma zabezpieczenia na przyszłość – senior zyskuje bowiem w ten sposób gwarancję utrzymania do końca życia (oczywiście, w zamian za przekazanie nieruchomości). Tak czy inaczej, jest to wsparcie, którego znaczenia nie sposób przecenić.
Minusem takiego rozwiązania jest fakt, iż zbywca umowy dożywocia traci prawo własności danej nieruchomości. A zatem, nie może on już nią dysponować (sprzedać czy podarować).
Choć nie zawsze się o tym mówi, umowa dożywocia jest dość poważnym, a często również długotrwałym zobowiązaniem z punktu widzenia nabywcy. Musi on bowiem liczyć się z obowiązkiem zapewnienia opieki seniorowi, co może być nie lada wyzwaniem, jeśli stan zdrowia zbywcy się pogorszy. Tak czy inaczej umowa dożywocia może okazać się atrakcyjną formą inwestycji na przyszłość.
W jakich sytuacjach umowa dożywocia jest nieważna?
Aby umowa dożywocia była ważna, musi ona spełniać określone warunki formalne. Taka umowa powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności).
To jeszcze nie wszystko, ponieważ umowa dożywocia może zostać unieważniona również w sytuacji, gdy nabywca nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, tzn. nie zapewnia zbywcy utrzymania i opieki. Jeśli do tego dojdzie, zbywca może dochodzić w sądzie swoich roszczeń.
Podważenie umowy dożywocia
Generalnie, umowa dożywocia jest trudniejsza do podważenia w porównaniu z umową darowizny… lecz wciąż jest to możliwe. Może do tego dojść np. w sytuacji, gdy okazuje się, że umowa dożywocia została zawarta:
Wówczas można podważyć ją w sądzie.
Umowa dożywocia – opinia
Umowa dożywocia mocno wpływa na sytuację obu stron porozumienia — zbywcy oraz nabywcy nieruchomości. W związku z tym wydaje się oczywiste, że jej zawarcie nie powinno być niczym pochopnym. Co więcej, takiej umowy nie powinno się zawierać bez wsparcia ze strony fachowców, ponieważ konieczne jest omówienie wszystkich szczegółów związanych z przekazaniem nieruchomości oraz zapewnieniem opieki zbywcy.